Nieuwsbericht 4 mei speech burgemeester Anne Lize van der Stoel
In de eerste plaats een zeer warm welkom aan onze Engelse gasten. Ieder jaar zijn zij hier, hetgeen bewonderenswaardig is. Hun voorouders brachten mede ons onze vrijheid terug. Welkom en veel dank voor dit betoon van vriendschap!
"Hun sterven maant tot waakzaamheid"
Zo luidt de tekst op het in 1965 opgerichte monument in de Calkoenstraat..
13 slachtoffers. Een tekst die tot nadenken stemt.....
13 slachtoffers- soms onwillekeurig- zoals Jan Simonszn Goede en Hilligje Mastenbroek, die de Canadese militairen wilden verwelkomen op de Dam.
Of H.J. Kleen en Jacob de Vries, slachtoffers van Engelse bombardementen. Johannes Daniel Helsloot werd doodgeschoten door een Wehrmachtmilitair, die waarschijnlijk op zoek was naar voedsel.
Frits Diederiks, Meindert Cornelis Roele en Jan van Zon wegens klandestien slachten.
Willem de Boer, Simon Janszn Goede, Simon Lucas Lucaszn Goede,
Jan Korver, Enje Timmer waren actief in het verzet en betaalden daarvoor met hun leven.
De motieven voor hun verzet liepen uiteen. Van communistisch verzet, vrijheid van denken en spreken tot de overtuiging dat onrecht geen bestaansgrond heeft en wat alles daar tussen zit.
Pieter Janszn Goede en Jan Horstman wisten, ondanks hun actieve rol in het verzet, de oorlog te overleven.
Als je 'De Gouden Oorlogsherinneringen' van Tiny Kuiper uit 1995 leest, is het met de blik van nu moeilijk voor te stellen dat in Landsmeer razzia's plaatsvonden. Straten waarin gebeurtenissen plaatsvonden en je anno nu rustig doorheen loopt. Wie de filmbeelden en foto's ziet over de schietpartij op de Dam, ziet de verwarring: hè, de Canadezen waren toch in aantocht en nu een schietpartij vanuit de "Groote Club"?
De namen van de slachtoffers staan in Landsmeer niet op het monument.
Diverse gronden voor en tegen leidden in het verleden tot deze keuze.
Met het verdwijnen van de generatie die WOII meemaakte en de herdenking 75 jaar bevrijding in het vooruitzicht lijkt nu het moment aangebroken de keuze te heroverwegen. De Oudheidkundige Vereniging, het Nederlands Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies en het college van B&W zouden hierover met elkaar in gesprek moeten gaan.
De slachtoffers van alle kernen van Landsmeer verdienen een blijvende herdenking : dit is een kwestie van willen.
Immers: hun sterven, net als dat van burgers en militairen die in het Koninkrijk der Nederlanden of waar ook ter wereld zijn omgekomen of vermoord sinds de Tweede Wereldoorlog in oorlogssituaties en bij vredesoperaties maant tot waakzaamheid, juist nu.
Racisme, antisemitisme, discriminatie, samenzweringstheorieën, scheldpartijen, moordaanslagen en uitsluiten van groepen en/of individuen maken onderdeel uit van het dagelijks leven.
Facebook, Instagram en twitter zijn een belangrijk medium geworden om ongebreideld alles de wereld in te slingeren zonder navraag te doen of beweringen kloppen. Ook hier geldt: oorlog en uitsluiting zijn dagelijks mensenwerk. Vrede, vrijheid, democratie en insluiting ook.
"In vrijheid kiezen" luidt het landelijke motto voor 4 en 5 mei.
Het bestrijden van eerder genoemd kwaad hebben we zelf in de hand. Net als het bevorderen van een democratisch en doeltreffend Europa hebben we op 23 mei a.s. zelf in de hand.
Iedere dag opnieuw maant hun sterven ons tot waakzaamheid!
Tiny, Kuiper, Gouden oorlogsherinneringen, Landsmeer, 1995.
Ludmilla van Santen en Norbert-Jan Nuij, "Drama op de Dam", Amsterdam, 2017
René Kok en Erik Somers, "Stad in Oorlog" , Amsterdam, 2019.